‘Positieve hypotheekregistratie is een middel om de consument te beschermen’

In Nederland staan bijna alle kredieten positief geregistreerd. Zo worden bijvoorbeeld persoonlijke leningen of telecomkredieten vanaf de start aangemeld bij Stichting BKR. Het krediet dat meestal het grootst is - de hypotheek, staat daarentegen niet positief geregistreerd. AFM-toezichthouder Matthijs Snijder over de meerwaarde van positieve hypotheekregistratie.

Hypotheekkredieten worden pas geregistreerd na een achterstandsmelding, terwijl andere kredieten al bij het afsluiten ervan worden geregistreerd. Kunt u dit verschil verklaren?
Snijder: “Moeilijk. Het is namelijk niet logisch dat de grootste schuld - de hypotheek - niet positief geregistreerd wordt bij Stichting BKR. In het verleden is het zo gegroeid dat hypotheken alleen worden geregistreerd als er sprake is van een betalingsachterstand vanaf drie maanden. Dit is opvallend, omdat uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat de hypotheek voor de gemiddelde Nederlander de hoogste schuld is. Tegelijkertijd is bekend dat Nederlanders trouw zijn in het betalen van hun hypotheek. Dus als iemand een achterstand heeft in de hypotheek, zijn er meestal al langer achterstanden in andere kredieten.”

Wat is de visie van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) op positieve hypotheekregistratie?
“Kredietaanbieders moeten vooraf een krediettoets doen om te bepalen of het krediet verantwoord is. De AFM maakt zich in zijn algemeenheid zorgen dat kredietaanbieders niet altijd alle lopende kredieten kennen, bijvoorbeeld een studielening of private leasecontract. Als toezichthouder op de financiële markten, vinden wij dat hypotheken meteen vanaf het afsluiten ervan geregistreerd moeten worden bij Stichting BKR; een positieve registratie dus. Hier is het stelsel van kredietregistratie waar Stichting BKR voor staat ook voor bedoeld, namelijk dat kredietverstrekkers op de hoogte zijn van alle kredieten van consumenten. Daarvoor is een totaaloverzicht nodig.”

Wat is de meerwaarde van positieve hypotheekregistratie voor consumenten?
“Allereerst geeft deze registratie bescherming vooraf. De consument kan geen nieuw krediet afsluiten als er geen leenruimte meer is, gelet op de al lopende kredieten. Positieve registratie past bij de rol van Stichting BKR en draagt bij aan het voorkomen van overkreditering. Daarnaast zien we positieve hypotheekregistratie als een belangrijke schakel in het zorgvuldig behandelen van consumenten nadat een hypotheek is afgesloten. Betalingsachterstanden in hypotheken ontstaan namelijk vaak nadat de consument (al jaren) in betalingsproblemen zit bij een consumptief krediet elders. Alleen bij een positieve BKR-registratie kunnen hypotheekaanbieders door Stichting BKR van die achterstanden elders op de hoogte worden gesteld. Door deze vroegsignalering zijn hypotheekaanbieders eerder in staat bij te dragen aan een integrale oplossing voor de totale schuldpositie van de consument en kunnen achterstanden in hypotheken worden voorkomen.”

Kredietverstrekkers kunnen ook bij het Kadaster informatie inwinnen over hypothecaire schulden van consumenten. In hoeverre voldoet deze optie?
“Wie het Kadaster raadpleegt, krijgt geen realistische weergave van de werkelijke financiële hypothecaire situatie van een consument. De inschrijving bij het Kadaster is soms 30 tot 40% hoger dan het hypotheekbedrag dat de consument opneemt. Een bezwaar bij deze optie is dat het Kadaster over beperkte informatie beschikt. Stichting BKR is hét centrale orgaan dat alle aangesloten kredietverstrekkers gelijke toegang geeft tot – liefst – alle geregistreerde kredieten van consumenten. Zo’n centraal orgaan is nodig om doelmatig te kunnen toetsen of een lening verantwoord is.”

Heeft positieve hypotheekregistratie invloed op de werking van de financiële markten?
“Zeker, de financiële markt wordt er transparanter en efficiënter van. Wij zien positieve hypotheekregistratie als een middel om die transparantie te vergroten. We hebben het hier vanzelfsprekend over transparantie voor kredietverstrekkers, niet over publieke transparantie. En hoe meer transparantie, des te beter kredietverstrekkers hun krediettoets kunnen uitvoeren ter voorkoming van overkreditering. Consumenten moeten namelijk altijd voldoende geld overhouden om van te leven.”